Phineas Gage, 1848’de demiryolu inşaatında geçirdiği kaza sonucunda kafasına saplanan demir çubukla uzun bir süre yaşayarak bilim dünyasını şaşırttı. Sol frontal lobunu kaybetmesine rağmen 12 yıl daha hayatta kalan Gage’in hikayesi, beyin hasarının kişilik üzerindeki etkilerini önemli ölçüde değiştirdi. ABD’nin Vermont kentinde yaşayan Phineas Gage, 1848 yılında yeni bir demiryolu hattı açılırken geçirdiği kazadan sonra bilim insanlarını uzunca bir süre şaşkınlığa uğrattı. ABD’de demiryolu inşaatında çalışan 25 yaşındaki işçi Phineas Gage, kafasına saplanan ve beyni ile kafatasını kısmen parçalayarak kafasının diğer tarafından çıkan bir demir çubukla yaralandı.
Beyninin sol frontal lobunu kaybetmesine rağmen işçi şaşırtıcı bir şekilde 12 yıl daha hayatta kalmayı başardı. İşçinin beyninde gözlemlenen iyileşme süreci, uzmanların beyin yapısına karşı sahip olduğu anlayışı tamamen değiştirdi. Araştırmacılar, yaralanmanın ayrıntılarını yeniden oluşturdu. İşçinin yüz modeli, 3 boyutlu tasarımcı ve adli tıp uzmanı Cicero Moraes tarafından Gage’in kafatasının taramalarına dayanarak üretildi.
91 SANTİMETRELİK ÇUBUK KAFASINA SAPLANDI Gage, 13 Eylül 1848’de demiryolu hattı inşaatı sırasında kayaları patlatmaya hazırlanırken kaza geçirdi.
Ustabaşı barutu paketlemek için kullandığı demir çubuğu düşürdü. Demir çubuk bir kayaya çarparak patlayıcıyı ateşleyen bir kıvılcıma neden oldu. Bu çubuğun bir zıpkın gibi ateşlenmesine, Gage’in sol yanağından kafatasına girip başının üstünden çıkmasına neden oldu. 91 cm’den uzun ve 3,18 santimetreden kalın olan çubuk doğrudan kafasının içinden geçerek arkasına düştü. Raporlara göre, işçi bir öküz arabasıyla oteline geri götürüldü ve yardım almadan odasına giden merdivenlerden çıktı. Doktorlar kafatasından parçalanmış 28 gram beyin çıkardılar. İşçi kafasının bandajlanmasının ardından bir ay içinde ayağa kalktı.
KAZADAN SONRA KİŞİLİĞİ TAMAMEN DEĞİŞTİ Gage’in gösterdiği olağanüstü iyileşmeye rağmen arkadaşları ve meslektaşları kişiliğinin değiştiğini söyledi. Kazadan önce çok sevilen, ‘en verimli ve yetenekli ustabaşı’ olarak bilinen işçi daha az zeki, etrafta olması daha az hoş ve bir nevi geveze biri haline geldi. İşçi aniden meslektaşlarına saygısızlaştı, eleştiri kabul edemeyen birine dönüştü. İş arkadaşları tarafından ‘son derece saygısız’ olarak tanımlanan Gage, yaralanmadan sonra işine devam edemedi. Bunun yerine sirklerin ilgi odağı haline geldi, ABD’ye dönmeden önce Şili’ye taşındı ve on yıldan fazla bir süre sonra beyin hasarıyla bağlantılı olduğu düşünülen epileptik nöbet nedeniyle öldü.
TIP TARİHİNDE İLK Kazanın ardından Gage üzerinde yapılan bir asırlık araştırma, beyin hasarının nasıl kişilik değişikliğine neden olabileceğine odaklandı. Herkesin beyninde, konuşmayı yetisini yöneten baskın bir ön lob bulunuyor. Çoğu insanda bu lob, Gage’in kazasında hasar gören sol ön lobdur. Vaka tıp tarihinde beyindeki hasarın kişiliği ve duyguları değiştirebileceğini gösteren bilimsel kanıtların ilk örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.
